Περιγραφή του Τεστ

Το Τεστ των Παραμυθιών είναι ένα προβολικό ψυχομετρικό εργαλείο για παιδιά, ηλικίας από 6 έως 12 ετών.Αποτελείται από 21 κάρτες (7 σετ καρτών), που παρουσιάζονται στο παιδί ανά σετ των τριών, ένα εγχειρίδιο, και 25 πρωτόκολλα όπου αναγράφονται οι γενικές ερωτήσεις που τίθενται στο παιδί και καταγράφονται οι απαντήσεις του.

Οι χαρακτήρες που απεικονίζονται στις κάρτες (σχεδιάστηκαν από τον καλλιτέχνη και γραφίστα Αντώνη Γλυκό) ανήκουν σε ένα ή περισσότερα παραμύθια («Η Κοκκινοσκουφίτσα», «Η Χιονάτη και οι 7 νάνοι», «Ο Τζακ και η φασολιά» κ.ά.). Στις ιστορίες, οι σκέψεις και τα συναισθήματα των χαρακτήρων συχνά δεν προσδιορίζονται ξεκάθαρα κι έτσι τα παιδιά μέσω της ταύτισης προβάλλουν τις δικές τους σκέψεις, συναισθήματα ή συγκρούσεις. Επιπλέον, στα δυο τελευταία σετ καρτών όπου απεικονίζονται σκηνές από τα παραμύθια της Κοκκινοσκουφίτσας και της Χιονάτης τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τη δική τους ιστορία και αλληλουχία γεγονότων, ανεξάρτητα από την οικεία σε αυτά εκδοχή του παραμυθιού.

Σκοπός και Εφαρμογές του FTT

Ο ευρύτερος σκοπός της χρήσης του Τεστ των Παραμυθιών είναι να βοηθήσει τον κλινικό να αξιολογήσει τα δυναμικά της προσωπικότητας του παιδιού, προσφέροντας πληροφορίες όχι μόνο για μεμονωμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας, αλλά επίσης για την μεταξύ τους αλληλεπίδραση.

Το τεστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά: (1) για την αξιολόγηση της προσωπικότητας σε πλαίσια ερευνητικά (πληθυσμιακές/διαπολιτισμικές/διαχρονικές μελέτες), (2) για τη διαγνωστική εκτίμηση κλινικών περιστατικών και (3) για την αξιολόγηση της έκβασης μιας ψυχοθεραπευτικής προσπάθειας.

Θεωρητικό Υπόβαθρο

Το Τεστ των Παραμυθιών αναπτύχθηκε πάνω σε θεωρίες προσωπικότητας που άπτονται του ψυχαναλυτικού πεδίου (π.χ. θεωρίες των αντικειμενότροπων σχέσεων, ψυχολογία του Εαυτού, κ.ά.).

Χορήγηση και Ερμηνεία

Χορήγηση

Η χορήγηση των επτά σετ καρτών διαρκεί περί τα 45 λεπτά, διεξάγεται ατομικά σε κάθε παιδί και ολοκληρώνεται σε μια συνάντηση. Προϋπόθεση είναι το παιδί να γνωρίζει τα παραμύθια. Σε αντίθετη περίπτωση είναι θεμιτό να μεσολαβεί ένα ικανοποιητικό διάστημα (π.χ. μιας εβδομάδας) κατά το οποίο το παιδί θα έχει την ευκαιρία να διαβάσει ή να του αφηγηθούν τις ιστορίες αυτές. Κάθε σετ καρτών παρουσιάζεται στο παιδί μεμονωμένα, κρατώντας τα υπόλοιπα σετ εκτός οπτικού πεδίου, ενώ οι κάρτες του εκάστοτε τεστ παρατίθενται μπροστά στο παιδί βάσει της αρίθμησής τους. Την παρουσίαση αυτή ακολουθεί μια σειρά συγκεκριμένων ερωτήσεων που αποσκοπούν στην ανάδειξη των μορφών ταύτισης και των συναισθημάτων ή σκέψεων που το παιδί προβάλλει στο οπτικό ερέθισμα. Ο χορηγητής, πέραν των απαντήσεων και σχολίων καταγράφει κάθε εξωλεκτική δραστηριότητα του παιδιού όπως και τη σειρά με την οποία επιλέγει να απαντήσει στις κάρτες.

Παράδειγμα Χορήγησης

Χορηγητής :«Αυτοί είναι τρεις νάνοι. Θα ήθελα να μου πεις τι σκέφτεται ο καθένας»

Παιδί: «Αυτός εδώ (υποδεικνύει την κάρτα 3) σκέφτεται ότι θα συναντήσει τη Χιονάτη στο δρόμο του, έτσι θέλει να φορέσει τα καλά του ρούχα»

Χορηγητής: «Πώς νιώθει;»

Παιδί: «Νιώθει χαρούμενος γιατί νομίζει πως όταν το δει η Χιονάτη θα τον επαινέσει για τα ρούχα του»

Χορηγητής: «Ωραία,….τώρα μπορείς να διαλέξεις κάποιον άλλον και να μου πεις τι σκέφτεται.»

Ερμηνεία

Οι απαντήσεις στο Τεστ των Παραμυθιών επιδέχονται δυο διαφορετικά είδη ερμηνείας: την ποσοτική και την ποιοτική. Κατά την ποσοτική ανάλυση, το τεστ παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης 30 μεταβλητών και κωδικοποίησής τους βάσει ενός προκαθορισμένου τρόπου βαθμολόγησης. Ο τρόπος αυτός βαθμολόγησης αποτυπώνει την ένταση με την οποία σκιαγραφείται η κάθε μεταβλητή (κλίμακα 0, 1, 2, 3) ή την ποιότητά της (+1, -1), όπως αυτή εκφέρεται στις απαντήσεις του παιδιού. Εν συνεχεία ο εξεταστής μετατρέπει τις ακατέργαστες τιμές (Raw scores )των μεταβλητών σε τυπικές τιμές (Τ scores) προκειμένου να τις συγκρίνει με τις νόρμες που έχουν εξαχθεί από τη στάθμιση του τεστ στην εκάστοτε χώρα.

Το FTT εξετάζει 30 μεταβλητές που δύναται να ταξινομηθούν στις ακόλουθες κατηγορίες:

Παρορμήσεις (9)
Επιθυμίες (3)
Ανάγκες (5)
Λειτουργίες του Εγώ (8)
Συναισθηματικές Καταστάσεις (3)
Αντικειμενότροπες Σχέσεις (2)

Η ποιοτική ερμηνεία είναι σαφώς πλουσιότερη της ποσοτικής. Σε γενικές γραμμές από το αναδυόμενο υλικό μπορεί να προκύψουν στοιχεία για την αξιολόγηση ενδοοικογενειακών δυναμικών (οιδιπόδειο σύμπλεγμα, αδελφική αντιζηλία, σχέση με γονείς) και το βαθμό απαρτίωσης του Εγώ και των λειτουργιών του (ενδοψυχικές συγκρούσεις και τρόποι επίλυσής τους, είδος άγχους και ποιότητά του, έλεγχος ενορμήσεων και ποιότητα του Υπερεγώ, ποιότητα των παράδοξων απαντήσεων, μηχανισμοί άμυνας).

Ψυχομετρικές Ιδιότητες

Εγκυρότητα

Η δομική εγκυρότητα του FTT εξετάστηκε με δυο τρόπους: α) εσωτερική εγκυρότητα: με την εφαρμογή παραγοντικής ανάλυσης και την αντιπαράθεση των τιμών των παραγόντων του FTT και των μηχανισμών άμυνας, και β) εξωτερική εγκυρότητα: βάσει σύγκρισης με δομημένα ερωτημοτολόγια αξιολόγησης των διαστάσεων της προσωπικότητας και των διαταραχών όπως το Child Behavior Checklist for parents (CBCL), το Beck Youth Inventories (BY) και το Aggression Questionnaire (AQ) {βλ. Κ. Κουλάκογλου, (2010), To Τεστ των Παραμυθιών, εκδ. Projective FTT society, σελ.120-132}.

Αξιοπιστία

Η αξιοπιστία επανεξέτασης κυμαίνεται από μέτρια εώς υψηλή για την πλειονότητα των μεταβλητών {βλ. Κ. Κουλάκογλου, (2010), To Τεστ των Παραμυθιών, εκδ. Projective FTT society, σελ.133-135}.

Στάθμιση

Η αρχική στάθμιση του τεστ πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα το 1989-1990 σε δείγμα παιδιών (760 «μη κλινικά» περιστατικά) ηλικίας 7-12 ετών. Eπαναλήφθηκε το 2001-2003 προκειμένου να συμπεριληφθεί μια επιπλέον ηλικιακή ομάδα (873 «μη κλινικά» περιστατικά) 6-7 ετών και να μελετηθεί πιο διεξοδικά η αξιοπιστία επανεξέτασης και η εγκυρότητα του τεστ. Απόρροια της δεύτερης αυτής προσπάθειας ήταν η δημιουργία μιας επανέκδοσης του εγχειριδίου στην οποία συμπεριλήφθησαν περισσότερες μεταβλητές (Αίσθημα Ιδιωτικότητας–Προσωπικού χώρου, Ιδιοτελής Επιθετικότητα και Ανάγκη Επιδοκιμασίας-Αποδοχής) {αναλυτικότερα βλ. Κ.Κουλάκογλου (2010), To Τεστ των Παραμυθιών, εκδ. Projective FTT Society, σελ.113}.

To Τεστ των Παραμυθιών έχει σταθμιστεί ήδη στη Γαλλία, Ρωσία, Τουρκία, Κίνα, Ινδία, Γερμανία, Ιταλία και Ινδονησία. Υπό στάθμιση βρίσκεται στη Τσεχία, Πολωνία, Ιραν, Η.Π.Α., Μεξικό, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Περού, Αργεντινή και Κολομβία.

Πλεονεκτήματα του FTT

Σύγκριση του Τεστ των Παραμυθιών με άλλα προβολικά εργαλεία

Το FTT, όπως όλα τα προβολικά ψυχομετρικά εργαλεία, παρουσιάζει πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Στα πλεονεκτήματα του τεστ συγκαταλέγονται:

  • ο μεγάλος αριθμός κωδικοποιήσιμων μεταβλητών (30) που επιτρέπουν τη συλλογή στοιχείων για πολλές πλευρές τις προσωπικότητας του παιδιού,
  • η παρουσίαση στο παιδί 3 καρτών για κάθε ήρωα που δίνει τη δυνατότητα στο παιδί τόσο να προβάλει διαφορετικές πλευρές του εαυτού όσο και να διαχειριστεί το ενδεχόμενο αναδυόμενο άγχος ενεργοποιώντας τους μηχανισμούς άμυνας που διαθέτει, και,
  • η συμβολική αξία των ηρώων των παραμυθιών που διευκολύνει τις διαδικασίες ταύτισης και προβολής.

Ως μειονεκτήματα του τεστ αναφέρονται :

  • η διάρκεια χορήγησης του τεστ (περί τη μια ώρα)
  • η περιπλοκότητα της κωδικοποίησης σε κάποιες περιπτώσεις όπου δεν είναι σαφής ο χαρακτήρας με τον οποίο ταυτίζεται το παιδί (π.χ. περίπτωση πολλαπλών ταυτίσεων, ή ταύτισης με τον επιτιθέμενο)
  • η αλληλεπικάλυψη μεταβλητών –δηλαδή περισσότερες από μια παρόμοιες μεταβλητές που μπορούν εξίσου και ορθώς να χρησιμοποιηθούν στην ερμηνεία μιας απάντησης (εμφανίζεται κυρίως στις μεταβλητές της επιθετικότητας και του άγχους).

Συχνές Ερωτήσεις

Το Τεστ των Παραμυθιών είναι δύσκολο στη χορήγησή του;

Όχι, δεδομένου ότι ο χορηγητής διαθέτει ένα πρωτόκολλο όπου αναγράφονται οι βασικές ερωτήσεις που θέτει στο παιδί και έχει την ελευθερία να θέσει περαιτέρω διευκρινιστικές ερωτήσεις προκειμένου να αποκομίσει μια πληρέστερη απάντηση.

Προϋπόθεση μιας σωστής χορήγησης είναι, φυσικά, η προσεκτική ανάγνωση των οδηγιών όπως αναφέρονται στο εγχειρίδιο.

Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων είναι δύσκολη ή χρονοβόρα;

Όπως τα περισσότερα προβολικά εργαλεία η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων δεν είναι εύκολη εργασία. Το επίπεδο δυσκολίας εξαρτάται από την εξοικείωση του διορθωτή με τις προβολικές τεχνικές. Ως εκ τούτου η αποτελεσματική αξιολόγηση του Τεστ των Παραμυθιών εξαρτάται τόσο από το θεωρητικό υπόβαθρο του διορθωτή (γνώση ψυχοδυναμικών και αναπτυξιακών θεωριών προσωπικότητας) όσο και από την πρακτική εξάσκηση χρησιμοποιώντας το ίδιο το τεστ βάσει των οδηγιών του εγχειριδίου.

Το Τεστ των Παραμυθιών μπορεί να χορηγηθεί σε όλα τα παιδιά;

Βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση του τεστ είναι: -τα παιδιά να είναι ηλικίας 6-12 ετών, -να μπορούν να ανταπεξέλθουν ψυχονοητικά σε διαδικασίες ψυχομετρικής αξιολόγησης μέσω προβολικών εργαλείων (εξαιρούνται περιπτώσεις βαριάς νοητικής υστέρησης ή με κίνδυνο ψυχωσικής αποδιοργάνωσης) -να γνωρίζουν τα παραμύθια και, συγκεκριμένα, την ιστορία της Κοκκινοσκουφίτσας, της Χιονάτης και των Επτά Νάνων και μια ιστορία με γίγαντες.

Αν το παιδί δεν γνωρίζει τα παραμύθια μπορεί ο χορηγητής να του τα διηγηθεί και αμέσως μετά να χορηγήσει το τεστ;

Αν το παιδί δεν γνωρίζει τα παραμύθια, μπορείτε να ζητήσετε από τον γονέα ή τον δάσκαλο να του τα διηγηθεί προκειμένου να γίνει η χορήγηση μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα (π.χ. μιας εβδομάδας). Σε καμία περίπτωση δεν είναι ο χορηγητής αυτός που διηγείται το παραμύθι στο παιδί προκειμένου να προχωρήσει στην αξιολόγηση. Για οποιαδήποτε περαιτέρω ερώτηση/διευκρίνιση/σχόλια, σας παρακαλούμε όπως επικοινωνήσετε μαζί μας.